VĂN NGHỆ SĨ

   Khuệnh khoạng là thương hiệu của hắn.

       Hắn mắc bệnh đi làm muộn, làm về muộn mãn tính. Chẳng có cuộc họp hay hội nghị nào mà cả cơ quan không phải đợi hắn.
Gọi sôi điện thoại, nhiều khi hắn chẳng thèm bắt máy, lãnh đạo báo phải cử lái xe riêng đến tận sân đón hắn. Đường đường là một trưởng phòng mà hắn tồn tại như một sự hư vô. Nề nếp à? Thông cảm một văn nghệ sĩ lớn! Đ ạo đức lối sống có vấn đ ề? Bỏ qua đi, nếu muốn văn nghệ sĩ phát huy được tối đa tài năng và trí tuệ! Nhưng uy tín của hắn là uy tín của một cấp trên, của một cơ quan, không thể mang ra mà làm trò...? To tát mà làm gì, chẳng ai thèm chấp văn nghệ sĩ đâu!

        Hắn xuất thân là một họa sĩ. Thần tượng của hắn là bác Behrman trong truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng” của nhà văn Mĩ O'Henry. Chân lý hắn có lẽ là của Behrman. Năng lực lãnh đạo thì ai cũng biết rồi, còn khả năng chuyên môn thì như hắn từng nói, hắn khao khát vẽ nên một kiệt tác nhưng lại chưa bao giờ bắt đầu. Hình mẫu bác Behrman như khắc vào khát vọng của hắn. Hắn giống hệt thần tượng của mình: “…uống rượu gin lu bù, và vẫn nói tới kiệt tác sắp đến…”. Khối óc và hai bàn tay sạch nhẵn như bàn tay văn phòng. Vài năm liền, hắn chẳng có tác phẩm nào được dăm lạng, một ký ngoài vài cái minh họa vớ vẩn cho một tờ tin, ảnh cấp tỉnh ngành. Nhưng hắn có một biệt tài là thấy trên họa báo, hay bất cứ trang sách nào có những họa phẩm đỉnh cao là hắn tìm cách cắt, chụp, tốc chép… để về “tái sáng tạo”. Hắn làm những việc ấy lén lút, thường vào giờ thứ 9, khi mà nhân viên cơ quan đã mau mải ra về. Và rồi chỉ vài ngày sau, hắn tung ra một tác phẩm mình gà, chân lợn, đầu bò. Bởi hắn cóp của mỗi người một ít, nên các tác phẩm của hắn cũng được xem như là kì quái, ít nhất cũng đáp ứng tiêu chí mới lạ(!) Cái mà bác Behrmen làm được là kiệt tác “chiếc lá thường xuân trên tường”. Bình thường về nghệ thuật, nhưng lại hết sức nhân đạo, hết sức cứu tinh. Bác đánh đổi sự sống của mình cho vị Thần Viêm Phổi để lấy lại mạng sống cho cô họa sĩ trẻ - hắn líu lô bình luận. Hắn đang ấp ủ cho một kiệt tác đại loại như thế chăng?

       Hắn là lãnh đạo phòng, kiêm họa sĩ thiết kế và phóng viên ảnh của tòa báo. Thỉnh thoảng hắn cũng có một tấm ảnh đẹp hơn của đồng nghiệp, bởi vì khi các phóng viên gửi ảnh về, hắn lập tức bắt được cái thần ở các tấm ảnh quí, và hắn ngồi tìm ra những khiếm khuyết về ánh sáng, về bố cục… rồi lập tức đến đúng địa chỉ ấy, đúng góc máy ấy, chờ cho ánh sáng đẹp nhất (theo ý hắn). Nếu không có gì mới về nội dung thì hắn vẫn yên tâm bấm máy, đã có phô-tô-sốp. Vài ba cái ô tô chạy trên đường, một nhóm người cặm cụi gặt hái trên cánh đồng hay, một đoàn du khách tham quan một di tích… đối với kỹ thuật chỉnh sửa ảnh của hắn, đều là chuyện nhỏ.

           

***

       Ở tòa soạn ấy có một gã nhà báo gàn. Gã này chuyên viết phóng sự, ghi chép ở chuyên mục Đời sống nên có vẻ tỉnh táo lấn át hết chất văn nghệ sĩ. Gã ghét đắng những kẻ giả danh văn nghệ sĩ, rồi khuệnh khoạng mỗi chân một hàng. Một hôm, gã tiếp một nhóm “độc giả” hy hữu. Nhóm ấy chính là những đồng nghiệp, ở cả Phòng biên tập và Phòng phóng viên của tòa báo. Do không chịu nổi cái thói ăn cắp của tay họa sĩ nữa, nên tìm đến căn phòng trọ chật hẹp, ngụ trên phố Đường Đỏ, phía Đông thành phố, phàn nàn với gã về việc làm thế nào để lật tẩy hành vi suy thoái đạo đức nghề nghiệp kia của tay văn nghệ sĩ trưởng phòng.

   - Phải phơi cái hành vi đê tiện ấy ra ánh sáng!

   - Đúng, vạch hắn ra khỏi miếng giấy đạo đức mà hắn vẫn đắp lên mặt!

   -… 

       Gã nhà báo không nhếch mép:

   - Ông là cây đề của tòa soạn, ý kiến ông là khối lượng, trọng lượng. Kỳ họp giao ban này tôi cháy chậm, ông nổ đùng, đoàng…?

       Gã nhà báo có vẻ chăm chú nghe hơn, nhưng vẫn im lặng. Xem chừng nói mồm không xong, nhóm đồng nghiệp công kênh gã ra quán bia đầu phố, coi như chi dọn giọng. Gã ngồi nhâm nhi vại bia, nhìn bong bóng ga nổ lép tép:

   - Thế nào, uống bia của bọn này rồi cũng phải cho một nhời chứ?

       Gã nhà báo miệng như đổ bê tông. Một đồng nghiệp điên tiết:

   - Khốn kiếp, hay là lão muốn làm một chân gì đó nên giữ phương đi lại? Lão mà rụt đầu, bọn này kinh tởm lão!

       Kì họp giao ban tuần ấy, cả người nhận nhiệm vụ cháy đến các “khối nổ” khác đều câm lặng. Thủ trưởng cơ quan khi nhắc đến hắn, vẫn một lời rào chắn: “Hôm rồi, đoàn đại biểu văn nghệ sĩ Trung ương lên, khen tạp chí ta có hình thức đẹp. Tất cả nhờ có tài thiết kế của trưởng phòng biên tập đấy, trưởng phòng ạ. Thay mặt cơ quan, xin thưởng nóng cho đồng chí hai triệu gọi là của ít lòng nhiều, mong đồng chí nhận như nhận tấm lòng biết ơn của cơ quan…”

       Tan buổi họp, trong khu vực dành cho mọi người giải quyết nỗi buồn, phóng viên ban thời sự nói với đại diện ban văn hóa:

   - Sao chẳng ai lên tiếng đập cho cái thằng cha khốn nạn ấy một phát nhỉ?

   - Chẳng ai dại gì đâu.

   - Thật là một lũ sợ chết! Tôi mà có ai nổ trước, tôi… đùng cho gã một phát liền.

   - Thôi, cái bồn cầu không muốn nghe chính trị. Giao ban luôn đề cao tính… đấu thì lại ngại va không nỡ… chiến. Gã nhà báo gàn hứa viết một cái bình luận, dạy dỗ xa xôi mong hắn ta nắn sửa nhân cách, nhưng rồi cũng mất hút…

***

       Nửa tháng trôi qua, không thấy gã nhà báo gàn đi làm. Nhóm bạn đồng nghiệp tìm đến căn nhà trọ cũ nát của gã:

   - Mẹ kiếp! Chỉ vì ngại lên tiếng mà giả ốm đến nửa tháng vậy sao?

            Gã nhà báo chậm rãi rút  tờ báo Văn nghệ trong ngăn kéo ra, quăng lên mặt bàn. Nhóm đồng nghiệp vồ lấy:

   - Truyện ngắn! Ông viết truyện ngắn cơ à? Nhưng sao ông lại kí bút danh là Vim?

      Gã nhà báo không hé răng, chỉ lẳng lặng quăng tiếp ra bàn quyết định sa thải nhân viên hợp đồng của Phòng biên tập. Đoạn, gã đứng lên khoác chiếc túi bố quần áo, sách vở đi ra bến, bắt xe về quê. Bên vành tai đã chai lì và trơ chẽn, văng vẳng tiếng vợ con gã gào rít: “Đồ ăn hại! Cả đời chẳng làm nổi việc gì cho ra hồn!”

           

***

       Cuối giờ chiều hôm ấy, cơ quan sửng sốt khi nghe tin gã nhà báo gàn bị tai nạn ô tô. Những người có mặt tại hiện trường láo kháo, gã say rượu, cứ đu người ra cửa xe, phụ xế đuổi thế nào cũng không chịu vào. Lần cuối cùng họ nhìn thấy gã nguyên vẹn là lúc gã cố tình vuột ra khỏi tay chắn của anh phụ xe, nhào xuống đường. Nhóm bạn thân cốt đứng ớ người. Một phóng viên điều tra vỗ vai phóng viên môi trường:

   - Tôi vẫn không hiểu vì sao gã lại ký tên là Vim trong truyện ngắn Văn nghệ sĩ?

   - Gã là hóa chất tẩy rửa cực mạnh, bởi tay họa sĩ kia là vi khuẩn cứng đầu!

   - Ra thế! Anh ấy mới đúng là văn nghệ sĩ đích thực!

       Một tay khác nói trong đầm đìa nước mắt:

   - Sao anh ấy không khuệnh khoạng lấy một lần nhỉ?

Hội VHNT Điện Biên, 28.09.2009